Konsekwencje niekontrolowanych zmian klimatycznych powodują obrażenia o kosztach znacznie przewyższających wydatki związane z zapobieganiem. Źródłem problemu są światowe emisje gazów cieplarnianych, których wzrost zawdzięczamy spalaniu paliw kopalnych. Jest wiele rozwiązań pozwalających na przejście do przyjaznej środowisku gospodarki i ekonomii. Opłata i Dywidenda Węglowa jest opcją cieszącą się największym poparciem wśród naukowców, ekonomistów, organizacji pozarządowych, przemysłu i obywateli. Jej łatwość, niski koszt i krótki czas wdrożenia wyróżniają ją na tle alternatyw. Obserwując ekstremalne zjawiska pogodowe i ich nasilanie się, coraz bardziej pilne jest działanie, które pozwoli utrzymać zmianę klimatu pod kontrolą. Ten artykuł przybliża szczegóły rozwiązania.
Najważniejsze trzy części Opłaty i Dywidendy Węglowej to wprowadzenie zasady “zanieczyszczający płaci”, zwrot zgromadzonych środków obywatelom i wyrównania przygraniczne, które zapewnią konkurencyjność lokalnych produktów na rynku międzynarodowym.
Opłata Węglowa
Paliwa kopalne: węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny zostają objęte opłatą, która początkowo jest niska i stale rośnie w czasie. Ta ciągła zmiana stymuluje redukcję emisji gazów cieplarnianych, ponieważ przedsiębiorstwa, przemysł, sektor publiczny i konsumenci zaczną wybierać tańsze alternatywy. Opłata węglowa opiera się na mechanizmie ekonomii ograniczającym popularność towarów, których cena wzrasta.
Ustanowienie stabilnie rosnącej ceny na wszystkie zanieczyszczenia CO2 wywiera ekonomiczny nacisk na każdą tonę gazów cieplarnianych. Wolnorynkowy mechanizm zachęca usunięcie w pierwszej kolejności tych źródeł emisji, które dadzą największą korzyść dla środowiska za każdą wydaną złotówkę. Wraz z rosnącą ceną kolejne źródła są wypierane przez przyjazne środowisku alternatywy, aż do ostatniej tony.
Opłata początkowo jest niska i rośnie w przewidywalny sposób, by uniknąć szoku dla ekonomii. Pozwala to przedsiębiorstwom i branżom dokonać świadomych decyzji odnośnie gospodarowania energią, efektywności, długoterminowych inwestycji i kreatywnych rozwiązań. Rynek zostaje lekko skierowany w stronę odnawialnych źródeł energii i ma wyraźny sygnał na przyszłość. Wszystkie sektory (przemysł, przedsiębiorstwa, sektor publiczny, rodziny i obywatele) są finansowo zachęcane, by wdrożyć nowe rozwiązania.
Najbardziej efektywne ze względu na koszt jest pobieranie opłat u źródła, jak tylko paliwa kopalne wchodzą na rynek – w momencie wydobycia lub importu, z uwagi na względnie małą ilość miejsc, które trzeba monitorować i pobierać opłaty węglowe. Rosnąca cena u źródła w efekcie wpływa na całą ekonomię i aktywności opierające się pośrednio lub bezpośrednio o paliwa kopalne.
Dywidenda Węglowa
Całość środków z pobranych opłat węglowych jest zwracana każdego miesiąca obywatelom, by mogli zagospodarować otrzymane pieniądze wedle własnego uznania. Koszty administracyjne są pokryte ze zgromadzonych opłat. Rząd nie zatrzymuje żadnej części pieniędzy z opłat węglowych.
Dywidenda została zaprojektowana tak, by zapewnić stabilność ekonomii, chronić wrażliwych i zabezpieczyć długotrwałe wsparcie potrzebne do utrzymania zmiany klimatu pod kontrolą. Mieszkańców Unii Europejskiej nadal będzie stać na kupowane dziś towary i usługi wraz ze wzrostem opłat za zanieczyszczanie i zwrotem zebranych środków obywatelom.
Dochód z opłat węglowych może być podzielony na równe części – po 1 udziale na dorosłego i 0,5 udziału na dziecko, aż do 2 dzieci na gospodarstwo domowe. Dywidenda jest zwracana rodzinom w postaci comiesięcznego przelewu, który sprawi, że większość obywateli wyjdzie na plus. Rosnące ceny energii wraz ze wzrostem opłat węglowych same w sobie spowalniają gospodarkę i najmocniej dotykają mniej zamożnych. Dlatego niezbędnym elementem rozwiązania są dywidendy, które w równy i sprawiedliwy sposób wprowadzają zgromadzone pieniądze z powrotem do obiegu, chronią osoby o niskich i średnich dochodach oraz uwzględniają emerytów i bezrobotnych. W uogólnieniu ludzie zamożni, którzy zachowają swój ponadprzeciętny odcisk węglowy stracą więcej niż dostaną w formie dywidendy.
Wyrównania Przygraniczne
Wyrównania przygraniczne zostały zaprojektowane tak, by chronić przemysł Unii Europejskiej przed nieuczciwą konkurencją i by stymulować światowe wdrożenie efektywnego sposobu nakładania opłat na zanieczyszczenia atmosfery.
Podczas handlu z regionami, które mają niższą opłatę węglową lub nie mają jej wcale, na importowane dobra nakładana jest opłata wyrównawcza oparta o odcisk węglowy danego rodzaju towarów, a za produkty eksportowane z UE należeć się będzie zwrot. To daje szansę na uczciwy międzynarodowy handel i zapobiega “wyciekom” zanieczyszczeń atmosferycznych do krajów bez odpowiednich ustaw promujących przyjazne środowisku alternatywy. Wyrównania przygraniczne pozwalają przedsiębiorstwom UE konkurować na równym poziomie z firmami z krajów o odmiennej polityce klimatycznej.
Istnieje możliwość ograniczenia kosztów wdrożenia wyrównań przygranicznych poprzez zawężenie zakresu do towarów klasyfikowanych jako energochłonne i narażone na handel (przykładowo: stal, beton, papier, ceramika i chemikalia takie jak nawozy sztuczne). To zmniejszyłoby ilość dóbr, które trzeba monitorować.
Wyrównania przygraniczne tworzą ekonomiczną dźwignię, która promuje wdrażanie kompatybilnych ustaw w krajach spoza UE. Partnerzy handlowi mają finansową motywację, by uchwalić podobne opłaty węglowe i zatrzymać przychód z tego źródła we własnej gospodarce, zamiast zasilać opłatami ekonomię partnera handlowego.
Co dalej?
Już w przyszłym miesiącu rozpocznie się inicjatywa europejska, w której każdy z obywateli będzie mógł oddać swój głos za przyjazną środowisku ekonomią, gospodarką i energetyką. Więcej informacji o Europejskiej Opłacie i Dywidendzie Węglowej opublikujemy w majowym artykule.